Tính chất hóa học của Oxide, Acid, Base, Muối, Kim loại, Phi kim (lớp 9)

Trình bày: Nguyễn Bá Bình An.

Dãy hoạt động hóa học

1. Của kim loại
   
   $$Li,K,Ba,Ca,Na,Mg,Al,Mn,Zn,Cr,Fe,Ni,Sn,Pb,(H),Cu,Hg,Ag,Pt,Au.$$

(Lúc khó bà cần nàng may áo màu giáp có sắt nhớ sang phố (hỏi) cửa hàng Á Phi Âu).

– 5 kim loại đầu tiên là các kim loại kiềm (alkali metals) thường gặp, ngoài ra còn có

$Rb,Cs,Fr$.

2. Của phi kim
   
   $$F,Cl,Br,I,O,S,N,P,C,Si,As.$$

(Phiên chợ búa inh ỏi suốt ngày phiền cán sự anh).

Acid mạnh, acid yếu

Mạnh:

$HN{O}_3,H_{2}S{O}_4,HCl,HBr,HI,HCl{O}_4,HCl{O}_3,\dots$
Trung bình:

$H_{3}P{O}_4,H_{2}S{O}_3$.
Yếu:

$C{H}_{3}COOH,H_{2}S$.
Rất yếu:

$H_{2}C{O}_3$.

Một số thuật ngữ được viết tắt để tiện theo dõi trong tài liệu này, vui lòng xem bảng sau

Thuật ngữ được viết tắt	Từ viết tắt
Dung dịch	$dd$
Oxide acid	$OA$
Oxide base	$OB$
Acid	$A$
Base	$B$
Muối	$M$
Kim loại	$KL$
Phi kim	$PK$
Acid/Base/Muối/Kim loại sinh ra	$A^{\prime }/B^{\prime }/M^{\prime }/K{L}^{\prime }$
Kết tủa	$\downarrow$
Bay hơi	$\uparrow$

---

I. Oxide

Oxide acid

1.

$OA+H_{2}O\to Acid.$

–

$Si{O}_2$ không phản ứng (vì đó là thành phần chính của cát, mà cát không tan trong nước).

2.

$OA+OB$(kiềm)

$\to M.$

3.

$OA+ddB$(kiềm)

$\to M+H_{2}O$.

Chú ý: phản ứng có thể tạo thành muối trung hòa hoặc muối acid. Ví dụ:

$NaOH+C{O}_2\to NaHC{O}_3.$ (nếu tỉ lệ mol

$NaOH:C{O}_2$ là

$1:1$).

$2NaOH+C{O}_2\to N{a}_{2}C{O}_3+H_{2}O.$ (nếu tỉ lệ mol là

$2:1$).

Oxide base

1.

$OB$(kiềm)

$+H_{2}O\to Base.$

2.

$Oxide$ kim loại

$+Acid\to M+H_{2}O.$

–

$Oxide$ tan, không tan đều phản ứng.

3.

$OB$(kiềm)

$+OA\to M.$

II. Acid

1. Tác dụng với chất chỉ thị màu.

2. Tác dụng với kim loại:

$A+KL\to K{L}^{\prime }+M.$

– Chú ý

$HN{O}_3$ (học cấp 3).
–

$KL>H.$
–

$KL$ kiềm sẽ gây nổ.

3. Tác dụng với

$OB$:

$A+OB\to M+H_{2}O.$

4. Tác dụng với

$Base$. (phản ứng trung hòa).

– Base tan, không tan đều phản ứng.

III. Base

1. Tác dụng với chất chỉ thị màu.

2.

$ddB$(kiềm)

$+OA\to M+H_{2}O$.

3. Tác dụng với

$Acid$ (phản ứng trung hòa).

IV. Muối

(I) Các tính chất từ 1

$\to$ 4 muối tham gia phải tan.
(II) Tính chất từ 2

$\to$ 4 sản phẩm có ít nhất một

$\downarrow$ hoặc

$\uparrow$.

1.

$KL+M\to K{L}^{\prime }+M^{\prime }.$

–

$KL$ phải mạnh hơn

$KL$ ở trong muối.

2.

$ddM+ddA\to A^{\prime }+M^{\prime }.$

– Hoặc

$A^{\prime }$ yếu hơn

$A$ hoặc sản phẩm thỏa (II).

3.

$ddM+ddB\to M^{\prime }+B^{\prime }.$

4.

$ddM+ddM\to M^{\prime }+M^{\prime }.$

5. Một số

$M$ bị nhiệt phân hủy.

V. Kim loại

1. $KL+PK\stackrel{t^o}{\to }M.$
2. $KL+A\to M+H_2\uparrow .$
   –
   $KL>H.$
   – Các
   $Acid$
3. $KL$(kiềm)
   $+H_{2}O\to ddB+H_2\uparrow .$
4. $KL+M\to M^{\prime }+K{L}^{\prime }.$
   –
   $KL$ mạnh hơn
   $KL$ trong
   $M$.

VI. Phi kim