---
tags: Deen
---
# Al-Aqidah al-Tahawiyyah
### Dalillar, qisqa sharx va izohlar
*Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf rahimahullohning **"Aqidatut Tahoviya sharxining talhiysi"** kitobi asosida.*

## So'z boshi
Shayx hazratlarining **"Aqidatut Tahoviya sharxining talhiysi"** kitobini o'qib chiqqanimizdan keyin, arab tili bilan mutlaqo tanish bo'lmagan, islom tarixi, aqida ilmini rivojlanish jarayoni haqida boshlang'ich ma'lumotga ega bo'lmagan inson uchun, kitob og'ir tuyulishi, tushunarsiz masalalar ko'p bo'lishi mumkin deb o'ylab qoldik.
Fikrimizcha, agar hazratning kitoblarini yanada qisqartirilsa, sodda so'zlar bilan tushuntirib berilsa, arab tilidagi ba'zi so'zlarga izoh berilsa, maqsadga muvofiq bo'ladi.

## Yozilish jarayoni
Ushbu maqola quyidagi ko'rinishda yoziladi:
* **"Al Aqidah al-Tahawiyyah"** kitobidan iqtibos (цытата)
* **Quron karim** va **Hadislardan** dalil
* **Sharx** va **Izohlar**

Quron karim dalillari arab tilida va mano'lar tarjimasi bilan keltiriladi va ular **Tafsiri Hilol** kitobidan [olinadi](https://quran.com).

## Qisqa savol javob
* *Aqida al-Tahawiyyahni Ahli Sunna va Jamoa aqidasi bilan birligini kim aytgan?*

Imom Tahawiy rahimahulloh o'zlari, kitob boshida aytadilar:

Ushbular Ahli Sunna va Jamoa faqihlari Abu Hanifa No'mon ibn Sobit, 
Abu Yusuf, Imom Muhammad ibn Hasan Shayboniy rahimahullohlarning 
mazhabiga binoan aqidadur... 

Shofeiy mazhabining tarixdagi eng katta ulamolaridan biri *Taj al-Din al-Subki (1327-1370)* rahimahulloh, o'zlarining *Kitāb Mu'īd an-Ni'am wa-Mubīd an-Niqām* kitoblarida yozadilar:

Hanafi, Moliky, Shofeiy va Hanbaliylarning eng a'lolari 
aqida borasida birdirlar - Ahli Sunna va Jamoa aqidasidalar...
Barcha shu mazhab egalari Abu Ja'far at-Tahawiy aqidasiga qo'shiladilar 
va Ashariy aqidasi ham uni ichiga kiradi

O'tgan asr katta ulamolaridan *Alloma mufti Muhammad Shafi rahimahulloh* (Mufti Taqi Usmoniy hazratlarining otalari) yozadilar:

Ilm egalari uchun Aqida al-Tahawiyning qadri sir emas. Bu kitobda
Ahli Sunna va Jamoa aqiydasini, ummat ustuni Sahobai kiromlar va Tobeinlar
roziyallohu anhum qanday e'tiqod qilgan bo'lsalar, shunday jamlangan

## Imom Tahawiy haqida qisqacha
Imom Abū Ja'far Aḥmad ibn Muḥammad al-Ṭaḥāwīy rahimahulloh 843 yil Misrning Taho qishlog'ida tavallud topdilar. Onalari, va to'galari Imom Al-Muzaniy, Imom Shofeiy rahimahullohning shogirdlari bo'lishgan va darslarda qatnashishgan.
Imom Tahawiy rahimahulloh 20 ga kirganlarida, Shofeiy mazhabidan Hanafiy mazhabiga o'tadilar. Misr, Suriyaning o'sha davrdagi bosh muftilaridan dars oladilar.
Umrlari davomida ko'plab kitoblar yozib qoldirganlar. Jumladan:
* *Ma'ani al-Athar*
* *Aqida al-Tahawiyyah*
* *Ahkaam-ul-Qur'an*
* *Al-Mukhtaar*

Imom Tahawiy rahimahulloh 933 yilda Misrda vafot etadilar va u yerdagi Qarafa shahrida ko'milganlar.

## Imom Tahawiy rahimahullohning darajalari
*Ibn 'Abd al-Barr al-Maliki* (978-1071) rahimahulloh (Molikiy mazhabinig eng katta olimlaridan) o'zlarining *Jami' Bayan al-'Ilm wa Fadlihi* kitoblarida yozadilar:

Hanafi mazhabi asoschilarining hayotlari, ulardan kelgan hadislar bo'yicha 
eng yetuk olim edilar, va barcha mazhab masalalarida ilmli edilar...

*Imom Al-Dhahabi* (1274-1348) rahimahulloh (hadis bo'yicha tarixdagi eng kuchli Shofeiy olimlardan) o'zlarining *As-Siyar* kitoblarida, Imom Tahawiy rahimahulloh haqida:

Imom, eng buyuk olimlardan, hofiz (Qur'on ilmi sohibi), 
muhaddis (hadis ilmi sohibi) va faqih (fiqh ilmi egasi)...

deb ta'rif beradilar.

*Badr al-Din al-Ayni* (1360-1453) rahimahulloh (Hanafi mazhabining katta shayxlaridan birlari) o'zlarining *Sharh Ma'ani al-Aathar* kitoblarida Imom Tahawiy rahimahulloh haqida quyidagilarni yozadilar:

O'z davrining eng buyuk olimlaridan, faqih, isnad himoyachisi, 
ishonchli ilm egasi, avlodlarga ibrat bo'lgan ulug' olim...

Malikiy, Shofeiy va Hanafi mazhablarining tarixdagi katta ulamolarining Imom Tahawi rahimahulloh haqida yozgan so'zlari u kishining ilm martabasi yuqoriligiga dalolat bo'ladi.

## Kitob haqida
[**Al-Aqida al-Tahawiyyah**](https://islom.uz/maqola/64) kitobi, o'zini Ahli Sunna va Jamoa aqidasidaman deb hisoblagan har bir inson **ishonishi shart** bo'lgan **105 aqidaviy qismdan** iborat, har birlari katta harfda, raqamlangan holda yoziladi.

---


### 1. **_ALBATTA ALLOH BIRDIR. UNING SHERIGI YO'QDIR._**

***Dalil**.* *Ixlos surasi, 1-oyat*

> 
> *Ayt: "U Alloh Yagonadir"*

***Izoh.*** Alloh taolodan o'zga iloh yo'q. [Zumar:4](https://quran.com/39/4), [Ash-Shuro:11](https://quran.com/42/11) oyatlari ham Alloh yagonaligi haqida aytadilar.

---

### 2. ***UNGA O'XSHASH HECH NARSA YO'Q***

***Dalil.*** *Shuro surasi, 11-oyat*
> 
> *U zotga o'xshash hech narsa yo'qdir. U Zot o'ta eshitguvchi, o'ta ko'rguvchi Zotdir.*

***Izoh***. Ushbu "Allohning hech narsa, hech kimga o'xshamasligi" muhim haqiqat va keyingi boblarda bu masalaga yana ko'p muroja't qilinadi.

---
### 3. ***HECH BIR NARSA UNI OJIZ QILA OLMAS***

***Dalil.*** *Fatir surasi, 44-oyat*
>
>*Na osmonlarda va na yerda biror narsa Allohni ojiz qoldira olmas. Albatta U Zot o'ta biluvchidir, o'ta qodirdir.*

***Izoh.*** Allohning qudrati oliy va barkamoldir. U biror ishga hukm qildimi, hech kim u ishni man qilolmas, biror ishni xohlamadimi, Uni hech kim majbur qilolmas.

---
### 4. ***UNDAN BOSHQA ILOH YO'Q***

***Dalil.*** *Baqara surasi, 163-oyat*
>
> *Va ilohingiz yagona Ilohdir. Undan o'zga iloh yo'q. U o'ta mehribondir, o'ta rahmlidir.*

***Izoh.*** **Iloh** so'zi *Ibodatga sazovor zot* ma'nosini bildiradi. Ya'ni Allohdan boshqa zot bandaning ibodatiga loyiq emas. Allohdan boshqaga ibodat qilinmaydi.

---
### 5. ***U IBTIDOSIZ QADIMDIR, INTIHOSIZ DOIMDIR***

***Dalil.*** *Hadid surasi, 3-oyat*
> 
> *U Avvaldir, Oxirdir*

***Hadis***. *Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qiladilar:*
> Rasululloh sollallohu alayhi vasallam **Allohim, Sen Avvalsan, sendan oldin hech narsa yo'q, sendan keyin hech narsa yo'q** dedilar

*Imom Muslim, Imom Abu Dawud rivoyat qilishgan*

***Izoh.*** Allohning borligini, mavjudligini boshlanishi yo'q va oxiri, tugashi yo'q. Dunyodagi har bir narsani boshi va oxiri bor. Inson tug'iladi (boshlanish) va vafot etadi (tugash). Daraxt o'sadi (boshlanish) va quriydi (tugash). Allohni boshlanishi ham, oxiri ham yo'q.

---
### 6. ***U FONIY HAM BO'LMAS, YO'Q HAM QILINMAS***

***Dalil.*** *Rahmon surasi, 26 va 27-oyatlar*
> 
> 
> *(Yer) yuzidagi barcha jonzot foniydir. Ulug'lik va ikrom egasi Robbingning O'zigina boqiydir*

***Izoh.*** *Foniy* so'zi *o'z o'zidan yo'q bo'lib ketishni* bildiradi. *Yo'q ham bo'lmas* bu birov sababidan halok bo'lishini bildiradi. Ya'ni Alloh o'z o'zidan ham, birov sababchiligi tufayli ham yo'q bo'lmas.

---
### 7. ***U ZOT IRODA QILGAN NARSADAN BOSHQASI BO'LMAS***

***Dalil.*** *Baqara surasi, 253-oyat*
> 
> *Lekin Alloh nimani iroda qilsa shuni qiladi*

***Izoh.*** Dunyodagi har bir narsa, har bir ish, voqea faqat Alloh taoloning irodasi, xohishi bilan yuz beradi.

---
### 8. ***FIKR HAYOLLAR UNGA YETA OLMAS VA FAHMLAR UNI IDROK ETA OLMAS***

***Dalil.*** *Toho surasi, 110-oyat*
> 
> *Ular esa Uni (Allohni) ilm ila ixota qila olmaslar*

***Izoh.*** Allohni fikr-hayol bilan anglab ololmimiz, aql bilan idrok etolmimiz. Insonning miyasi Allohni anglashga, tasavvur qilishga kuchi yetmas. Tasavvur qildim degani taxmin qildim degani. Fahmladim degani, bildim degani. Allohni tasavvur ham, fahm ham qilolmimiz.

---
### 9. ***MAXLUQOTLAR UNGA O'XSHAMAS***

***Dalil.*** *Shuro surasi, 11-oyat*
> 
> *U zotga o'xshash hech narsa yo'qdir. U Zot o'ta eshitguvchi, o'ta ko'rguvchi Zotdir.*

***Izoh.*** Yaratilgan maxluqotlarning birortasi Allohga o'xshamas. Sifat jihatdan ham, zot jihatdan ham, ism jihatdan ham, hukm jihatdan ham Allohga o'xshashi yoq. Ya'ni Alloh bilan biror maxluqotni hech qanaqasiga solishtirib bo'midi.

---
### 10. ***U TIRIKDIR, O'LMAS, DOIMO QOIMDIR, UXLAMAS***

***Dalil.*** *Baqara surasi, 255-oyat*
> 
> *Alloh - Undan o'zga iloh yo'q. U Hayy va Qayyumdir. Uni mudroq ham, uyqu ham olmas*

***Izoh.*** Alloh taoloning hayoti abadiydir, hech qachon o'lmas. Uni hech qachon mudroq bosmas, U hech qachon uxlamas. O'lim, uyqu, mudroq, charchash - bularning barchasi bandaning, yaratilgan maxluqotlarning sifatidir.

---
### 11. ***U ZOT IXTIYOJSIZ XOLIQDIR, TA'MINOTSIZ ROZIQDIR***

***Dalil.*** *Fotir surasi, 15-oyat*
> 
> Ey odamlar! Sizlar Allohga muhtojdirsiz, Alloh o'ta behojatdir, o'ta maqtalgandir

*Zoriyot surasi, 58-oyat*
> 
> Albatta, Alloh O'zi rizq berguvchi, quvvat egasi, shiddatlidir

***Izoh.*** Alloh taolo biror bir narsaga muhtoj bo'lmagan holda maxluqotlarni yaratadi. Shuningdek, maxluqotlarga hech bir og'irliksiz, evaz talab qilmasdan rizq beruvchidir.

---
### 12. ***U ZOT QO'RQUVSIZ O'LDIRUVCHIDIR, MASHAQQATSIZ QAYTA TIRILTIRUVCHIDIR***

***Dalil.*** *Baqara surasi, 28-oyat*
> 
> Allohga qanday kufr keltirasizlar? Va holbuki jonsiz edingiz, U sizga jon berdi, so'ngra joningizni oladi va yana tiriltiradi va sizlar Unga qaytajaksizlar

***Izoh.*** Alloh taolo bandalarini jonini zarracha ham qo'rqmasdan oladi. Ularni qayta tiriltirish Alloh uchun hech qanday qiyinchilik olib kelmaydi.

---
### 13. ***U ZOT MAXLUQOTLARDAN OLDIN HAM QADIMDAN O'Z SIFATLARIGA EGA EDI. MAXLUQOTLAR BO'LISHI BILAN UNING SIFATLARIGA OLDIN BO'LMAGAN BIROTA NARSA QO'SHILMADI. U ZOTNING SIFATLARI AZALIY BO'LGANIDEK, ABADIY QOLAJAK HAM***

***Dalil.*** *Niso surasi, 96-oyat*
> 
> ...va Alloh o'ta mag'firatlidir, o'ta rahmlidir

*Shuro surasi, 11-oyat*
> 
> ...va U Zot o'ta eshitguvchidir, ko'rib turuchidir

*Shu oyatlarga o'xshagan ko'plab oyatlardagi ismiy jumlalar, Alloh taoloning sifatlarni bardavomligiga dalolat qiladi.*

***Izoh.*** Misol uchun, biror bir kimsa bizni oldimizga kelib, men kulolman desa, biz "Qa'ni bitta yasagan ko'zani ko'rsat" deb savol bersagu, u birorta ham ko'za yasamagan bo'sa, biz u insonni kulol demaymiz.
Oshpaz degan nomni olish uchun ovqat qilish kerak. Hech nima pishirmasdan turib oshpazman deya olmaymiz.
**Biror bir sifatga ega bo'lish uchun, natija kerak.**
Ammo, Alloh taoloning ismu, sifatlari bundan mustasno. Butun koinot, osmonu yer, odamlaru hayvonotlar yaralishidan oldin ham Allohning barcha ismu, sifatlari bor edi. Hamma narsa yaralganidan keyin U Zotning sifatlariga yangi biror narsa qo'shilmadi.
U Zotning barcha sifatlari abadiy qoladi yo'q bo'lib ketmaydi.

---
### 14. ***U MAXLUQOTLARNI YARATGANDAN BOSHLAB XOLIQ ISMINI OLGANI YO'Q. XALOYIQNI PAYDO QILGANDAN BOSHLAB BORI' ISMINI OLGANI YO'Q***

***Dalil.*** *Hashr surasi, 24-oyat*
> 
> U Allohdir, Xoliqdir, Bori'dir, Musovvirdir

***Izoh.*** **Xoliq** ning ma'nosi - (Bori' bilan kelganda) taqdir qiluvchi - o'lchovli qiluvchi bo'ladi. **Bori'** ning ma'nosi esa paydo qiluvchi, vujudga keltiruvchi bo'ladi.
Ya'ni, Allohning yaratuvchilik, taqdir qiluvchilik, paydo qiluvchilik sifatlari maxluqotlar yaralmasdan oldin ham bor edi, yaratilganlaridan keyin ham bor, abadiy qoladi.
Yuqorida aytilganidek, kulolchi sifatini olish uchun ko'za yashash shart bo'lsa, Allohning yaratuvchi sifati uchun biror bir narsaning yaratilgan bo'lishi shart emas.

---
### 15. ***U ZOTDA MARBUBI YO'QLIGIDA HAM ROBBLIK MA'NOSI, MAXLUQI YO'QLIGIDA HAM XOLIQLIK MA'NOSI MAVJUDDIR***

***Dalil.*** *Baqara surasi, 21-oyat*
> 
> Ey odamlar, sizlarni va sizlardan oldingilarni yaratgan Robbingizga ibodat qiling

***Izoh.*** Marbub - tarbiyalanuvchi, ya'ni biz bandalar, maxluqotlar. Robb - tarbiyachi ma'nosini bildiradi. Bandalar yaratilmasdan oldin ham Alloh taoloning Robb ekanligi ravshandur.

---
### 16. ***SHUNINGDEK U ZOT O'LIKLARNI TIRILTIRUVCHIDIR VA BU ISMGA ULARNI TIRILTIRISHDAN OLDIN HAM SAZOVORDIR. ULARNI PAYDO QILISHDAN OLDIN XOLIQ ISMIGA SAZOVOR BO'LGANIDEK***

***Dalil.*** *Rum surasi, 50-oyat*
> 
> Albatta, ana shu Zot o'likrlarni ham tiriltiruvchidir va U har bir narsaga qodirdir

***Izoh.*** Allohning sifatlari azaliy va abadiy ekanligi, maxluqotlarning yaratilishi tufayli biror bir yangi ism, sifat Allohda paydo bo'lmaganligini Imom Tahawiy rahimahulloh qayta qayta takrorlab yozganlari, biz o'quvchilar uchun bu mavzuni mustahkam tushunib olishimiz lozimligini bildiradi.

---
### 17. ***BU ESA U ZOT HAR BIR NARSAGA QODIR BO'LGANI, HAR BIR NARSA UNGA MUHTOJ BO'LGANI, HAR BIR NARSA UNGA OSON BO'LGANI, U HECH NARSAGA MUHTOJ BO'LMASLIGI UCHUNDIR."U ZOTGA O'XSHASH HECH NARSA YO'QDIR, U O'TA ESHITUVCHIDIR, KO'RIB TURUVCHIDIR"***

***Dalil.*** *Shuro surasi, 11-oyat*
> 
> U Zotga o'xshash hech narsa yo'qdir, U o'ta eshituvchidir, ko'rib turuvchidir

*Rum surasi, 50-oyat*
> 
> ... va U har bir narsaga qodirdir

***Izoh.*** Mu'taziliylar Allohning yuqoridagi (Rum surasi) oyatini buzib "Alloh o'zini qudrati yetgan narsaga qodirdir" deb aytishgan.
Ahli sunna va jamoa esa: "Alloh har bir bo'lishi mumkin narsaga qodirdir. Bo'lishi mumkin bo'lmagan narsaga aql egalari e'tibor bermaydilar, vaqtlarini ketkazmaydilar" deyishadi.

---
### 18. ***U ZOT MAXLUQOTLARNI BILIB TURIB XALQ QILDI***

***Dalil.*** *Mulk surasi, 14-oyat*
> 
> Yaratgan Zotning O'zi bilmasmi? Holbuki, U daqiqlargacha biluvchi, xabardor Zotdir

***Izoh.*** Alloh taolo maxluqotlarni bilib turib paydo qildi, vujudga keltirdi.

---
### 19. ***VA ULARGA QADARLARINI BICHIB QO'YDI***

***Dalil.*** *Qamar surasi, 49-oyat*
> 
> Albatta, Biz har bir narsani o'lchov bilan yaratdik

*Ahzob surasi, 38-oyat*
> 
> Allohning amri belgilangan qadar bo'ldi

***Izoh.*** Alloh taolo maxluqotlarning har biriga hayot, rizq, izzat, xorlik, fano va zavoldan muayyan qadarni belgilab qo'ydiki, har bir narsa Uning huzurida o'lchovlidir.

---
### 20. ***VA ULARNING AJALLARINI BELGILADI***

***Dalil.*** *A'rof surasi, 145-oyat*
> 
> Bas, qachonki ularga muddatlari kelsa, biror soat orqaga ham, oldinga ham sura olmaslar

***Izoh.*** Hammaning ajali belgilangandir. Alloh taoloning huzurida har bir narsaning bor yoki yo'q bo'lishi uchun belgilangan muayyan vaqt bor. O'sha vaqt kelganda mazkur narsa bor yoki yo'q bo'ladi.

---
### 21. ***U ZOTGA ULARNI XALQ QILISHDAN OLDIN HECH NARSA MAXFIY BO'LGAN EMAS VA ULARNI XALQ QILISHDAN OLDIN NIMA QILISHLARINI BILGANDIR***

***Dalil.*** *Tag'obun surasi, 2-oyat*
> 
> U sizlarni yaratgan Zotdir. Bas, sizdan kofir bor va sizdan mo'min bor. Alloh nima amal qilayotganingizni o'ta ko'rib turuvchidir

***Izoh.*** Alloh taolo O'z maxluqotlarini ularni yaratishdan oldin bilar edi - dunyoga kelgandan keyin nima qilishlari, yaxshi ishlari-yu, yomoni, ularning ajal vaqtlari, hammasi U Zotga ayon.

---
### 22. ***U ZOT ULARNI O'ZIGA ITOAT QILISHGA AMR ETDI VA O'ZIGA NISBATAN MA'SIYAT QILISHDAN QAYTARDI***

***Dalil.*** *Zoriyot surasi, 56-oyat*
> 
> Jin va insni faqatgina Menga ibodat qilishlari uchun yaratdim

***Izoh.*** Alloh maxluqotlarni yaratib, ajal va taqdirlarini belgilab qo'ygandan so'ng behuda tashlab qo'ymadi. Balki, ularni O'ziga itoat qilishga amr etdi va ma'siyat qilishdan qaytardi.

---
### 23. ***HAR BIR NARSA UNING TAQDIRI VA HOHISHI BILAN JORIY BO'LUR. UNING HOHISHI AMALGA OSHADI. BANDALARDA U ZOT ULAR UCHUN HOHLAGANDAN BOSHQA HOHISH YO'Q. U ZOT ULAR UCHUN NIMANI HOHLASA BO'LADI, NIMANI HOHLAMASA BO'LMAYDI***

***Dalil.*** *Inson surasi, 30-oyat*
> 
> Va Alloh hohlasagina sizlar hohlaysizlar. Albatta, Alloh o'ta bilguvchidir, o'ta hikmatlidir

***Izoh.*** Olamdagi har bir narsa - hursandchiligu alam, foydayu zarar, musibatu rohat, izzatu xorlik, kambag'alligu boylik, o'limu hayot va shunga o'xshash hamma narsalar Alloh taoloning taqdiri, hohishi ila joriy bo'ladi, yuzaga keladi.

---
### 24. ***U ZOT O'Z FAZLI ILA HOHLAGAN KIMSANI HIDOYAT QILADI, MUXOFAZA QILADI VA AVF QILADI. HAMDA, O'Z ADOLATI ILA HOHLAGA KIMSANI ZALOLATGA KETKAZADI, YORDAMSIZ TASHLAB QO'YADI VA SINOVGA DUCHOR QILADI***

***Dalil.*** *An'om surasi, 39-oyat*
> 
> Alloh kimni hohlasa, adashtirur va kimni hohlasa, to'g'ri yo'lda barqaror qilib qo'yadir

***Izoh.*** Alloh taolo kimni to'g'ri yo'lga boshlasa, hidoyat qilsa, gunohlardan muxofaza qilsa, albatta O'z hohishi va fazli ila qiladi. Kimni zalolatga ketkazsa, jazolar bilan sinovga duchor qilsa, yordamsiz tashlab qo'ysa, albatta, O'z adolati ila qiladi.

---
### 25. ***ULARNING BARCHASI U ZOTNING HOHISHIDA VA FAZLI HAMDA ADOLATI ORASIDA AYLANURLAR***

***Dalil.*** *Tag'obun surasi, 2-oyat*
> 
> U sizlarni yaratgan Zotdir. Bas, sizdan kofir bor va sizdan mo'min bor. Alloh nima amal qilayotganingizni o'ta ko'rib turuvchidir

***Izoh.*** Xaloyiqning barchasi Alloh taloning hohishi doirasida (ba'zilariga U Zotning hidoyati bor, boshqalariga zalolati, jazosi va sinovi bor) va U Zotning fazli va adolati orasida hayot kechiradilar. Alloh kimni iymonga hidoyat qilsa, O'z fazli ila qilur. U Zotga hamdlar bo'lsin. Kimni zalolatga ketkazsa, adolati ila ketkazur. U Zotga hamdlar bo'lsin.

---
### 26. ***U ZOT ZIDLARDAN VA TENGDOSHLARDAN OLIYDIR***

***Dalil.*** *Baqara surasi, 22-oyat*
> 
> Bas, bilib turib, Allohga tengdoshlar qilmang

***Izoh.*** Zid - muxolif (teskarisi) degani, tengdosh - o'xshash degani. Alloh taologa muxoliflik qiluvchi ham, o'xshashi ham yo'q. U Zot nima hohlasa bo'ladi, nimani hohlamasa bo'lmaydi.

---
### 27. ***U ZOTNING QAZOSINI RAD QILUVCHI, HUKMINI ORTGA SURUVCHI VA AMRIDAN G'OLIB KELUVCHI YO'Q***

***Dalil.*** *Fotir surasi, 2-oyat*
> 
> Alloh odamlarga ne rahmatni ochsa, bas, uni tutib qoluvchi bo'lmas. Nimani ushlab qolsa, Undan keyin uni qo'yib yuboruvchi bo'lmas. Va U Zot Azizu Hakimdir

***Izoh.*** Hech kim va hech narsa uning amridan ustun kela olmaydi, qazosini rad etolmaydi, hukmini ortga sura olmaydi. Alloh taolo daraxt bargini uzilishini hohlasa, amr etsa, biror bir narsa uni ortga sura olmaydi, ma'n eta olmaydi.

---
### 28. ***USHBULARNING BARCHASIGA IYMON KELTIRDIK VA ALBATTA, BARCHASI UNING HUZURIDAN DEB QATTIQ ISHONDIK***

***Dalil.*** *Niso surasi, 78-oyat*
> 
> "Hammasi Allohdan", deb ayt!

***Izoh.*** Yuqorida o'tgan, yozilgan narsalarning barchasiga iymon keltirdik. Borliqdagi har bir narsa faqat Alloh talonning huzuridan, Uning qazoi qadari, irodasi, hohishi va vujudga keltirishi ila paydo bo'lgan deb qattiq ishondik.

---
<!-- ### 29. ******

***Dalil.*** **
>
>

***Izoh.***

___
### 30. ******

***Dalil.*** **
>
>

***Izoh.***

___ -->