HackMD
2-dars RAID texnologiyasi
RAID texnologiyasi nima ?
RAID (Redundant Array of Independent Disks) texnologiyasi ma'lumotlarni saqlash tizimini ishonchli va samarali qilish uchun bir nechta fizik qattiq disklardan (yoki SSD disklardan) foydalanadi. RAID turli disklarni birlashtirib, ularni bitta mantiqiy disk sifatida ishlatishga imkon beradi. Bu texnologiyaning asosiy maqsadi quyidagi ikkita omilni yaxshilashdir:
Ma'lumotlarning xavfsizligi (redundancy): Agar bitta disk ishlamay qolsa, ma'lumotlar boshqa disklardan qayta tiklanadi.
Tizim tezligini oshirish: Ma'lumotlar bir necha diskka parallel ravishda yozilib, tizimning umumiy ishlash samaradorligini oshiradi.
RAID turlari
RAID turlari
RAID texnologiyasi bir nechta turlarga bo'linadi. Eng keng tarqalgan RAID darajalari:
RAID 0 (Striping):
RAID 1 (Mirroring):
Ishlash tezligi: O'qish tezligi yuqori, yozish tezligi o'rtacha.
Ishlash prinsipi: Har bir ma'lumot bitta diskda saqlansa, uning nusxasi boshqa diskda saqlanadi. Shu bilan ma'lumotlarning zaxira nusxasi yaratiladi.
Afzallik: Disklardan biri ishlamay qolsa, ma'lumotlar boshqa diskdan o'qiladi.
RAID 10 (RAID 1+0):
Ishlash tezligi: Juda yuqori.
Ishlash prinsipi: Striping va mirroring kombinatsiyasi. Disklar bir nechta juftlikka bo'linib, har bir juftlikda mirroring amalga oshiriladi.
Afzallik: Tezlik va xavfsizlik juda yuqori darajada.
RAID 5:
RAID 5'ning asosiy xususiyati paritetni ishlatishidir. Paritet — bu ma'lumotlarni tiklash uchun ishlatiladigan maxsus hisoblangan qiymatdir. Paritet ma'lum bir ma'lumot blokini qayta tiklash uchun ishlatiladi va u ma'lumotlarning barcha disklar bo'ylab taqsimlanishiga asoslanadi.
- Paritet ma'lum bir diskda ma'lumotlar yo'qolsa, yo'qolgan ma'lumotni qayta tiklashga yordam beradi
RAID 6:
Albatta! RAID 6 (Redundant Array of Independent Disks 6) — bu RAID 5'ning yanada yaxshilangan versiyasidir. RAID 6, RAID 5 kabi ma'lumotlarni striping (ma'lumotlarni bo'lib saqlash) va paritet orqali saqlasa ham, uning asosiy farqi shundaki, RAID 6 ikki xil paritetni ishlatadi, bu esa tizimni ikki diskning bir vaqtning o'zida ishdan chiqishi holatida ham saqlab qoladi.
O'qish tezligi: RAID 6 tizimi o'qish operatsiyalarida yaxshi ishlaydi, chunki ma'lumotlar bir nechta diskka tarqatilgan. Bu RAID 5'ga o'xshash tezlikni ta'minlaydi.
Yozish tezligi: Yozish operatsiyalari va paritetni hisoblashlar ko'proq resurs talab qilishi tufayli, RAID 6 tizimida yozish tezligi RAID 5 ga qaraganda pastroq bo'lishi mumkin.
RAID 0-1-10-5-6
Software and Hardware RAID
Software RAID va Hardware RAID — bu ikkita turli xil RAID (Redundant Array of Independent Disks) texnologiyalarini amalga oshirish usullari. Ular o'rtasida bir qator farqlar mavjud, va har birining o'zining afzalliklari va kamchiliklari bor.
Software RAID (Dasturiy RAID)
Software RAID — bu RAID tizimini kompyuterning operatsion tizimi (OS) tomonidan boshqarilishi bilan amalga oshiriladigan RAID konfiguratsiyasidir. Bu turdagi RAID tizimida, barcha paritet hisoblashlari, striping va boshqa RAID operatsiyalari CPU va RAM yordamida bajariladi.
Afzalliklari:
Narxi past:
Software RAID o'rnatish uchun maxsus hardware (RAID controller) kerak emas, faqatgina operatsion tizimda kerakli dasturiy ta'minot bo'lishi kerak. Bu uni arzon qiladi.
Moslashuvchanlik:
Dasturiy RAID oson konfiguratsiyalanadi va OS orqali boshqariladi. Shuningdek, tizimga qo'shimcha disklar qo'shish, RAID konfiguratsiyasini o'zgartirish osonroq.
Ma'lumotlarni ko'chirish qulayligi:
Software RAID-da disklar faqat operatsion tizimga bog'liq bo'lgani uchun, tizimni o'zgartirish (yangi kompyuterga o'tish) yoki ma'lumotlarni ko'chirish oson bo'ladi.
Yuqori moslashuvchanlik:
Agar RAID konfiguratsiyasi o'zgartirilsa yoki tarmoqda biror muammo yuzaga kelsa, Software RAID oson tiklanadi va kengaytiriladi.
Kamchiliklari:
Ishlash samaradorligi:
Software RAID barcha hisoblashlarni CPU va RAM yordamida bajaradi, bu esa tizimning ishlashini sekinlashtirishi mumkin. Ayniqsa, yuqori o'qish/yozish tezligi talab etiladigan ishlarda bu sekinlashuv sezilarli bo'lishi mumkin.
Processor yuklanishi:
RAID operatsiyalarini CPU bajarishi kerak bo'lganligi sababli, CPU va RAMda yuqori yuklanish bo'lishi mumkin, bu esa umumiy tizim ish faoliyatini pasaytiradi.
Muayyan OS bilan bog'liqlik:
Software RAID faqat bitta operatsion tizimda ishlaydi, ya'ni, agar kompyuterni boshqa OS ga o'zgartirsangiz, RAID konfiguratsiyasini qayta tiklash yoki ko'chirishda muammolar yuzaga kelishi mumkin.
Hardware RAID (Hardware RAID Controller bilan)
Hardware RAID — bu RAID tizimi uchun maxsus qurilma yoki controller kartasini ishlatish orqali amalga oshiriladi. Bu tizimda RAID controller o'zining protsessoriga va xotirasiga ega bo'lib, RAID operatsiyalarini CPU va RAMdan ajratib bajaradi.
Afzalliklari:
Ishlash samaradorligi:
Hardware RAID controller'lari o'zining alohida protsessori va xotirasiga ega bo'lib, RAID operatsiyalarini bajaradi. Bu kompyuterning umumiy CPU va RAM resurslarini tejaydi va disk tizimi ishlashini tezlashtiradi.
Yuqori ishlash va optimal samaradorlik:
Hardware RAID odatda yuqori ishlash samaradorligi va tezlikni ta'minlaydi. Buning sababi, controller RAID hisoblashlarini o'zining protsessori orqali bajaradi, bu esa umumiy tizim ish faoliyatiga ta'sir qilmaydi.
Ishlash xavfsizligi va ishonchliligi:
Hardware RAID controller'lari ko'pincha o'zining xatoliklarni to'g'rilash (ECC) xotirasi va boshqa xavfsizlik xususiyatlariga ega bo'ladi, bu esa ma'lumotlarning yaxshiroq himoya qilinishini ta'minlaydi.
Ma'lumotlarni ko'chirish osonligi:
Hardware RAID disklarini boshqa tizimga o'zgartirganda, controller orqali ma'lumotlarni ko'chirish ko'proq qo'llab-quvvatlanadi. Agar RAID controller mos bo'lsa, disklar boshqa tizimda ham ishlashi mumkin.
RAID darajasining keng tanlovi:
Ko'pgina hardware RAID controller'lari bir nechta RAID darajalarini (RAID 0, RAID 1, RAID 5, RAID 6 va h.k.) qo'llab-quvvatlaydi. Bu sizga eng mos RAID konfiguratsiyasini tanlash imkonini beradi.
Kamchiliklari:
Narxi yuqori:
Hardware RAID controller'lari nisbatan qimmatroq bo'ladi. Yaxshi controller'lar juda qimmat bo'lishi mumkin, ayniqsa yuqori ishlash va ko'plab disklarni qo'llab-quvvatlaydigan modellarda.
O'zgarishlar va kengaytirish cheklovlari:
Hardware RAID konfiguratsiyasi, ba'zida, mos bo'lgan controller'ga bog'liq bo'ladi. Agar sizda yangi RAID controller bo'lsa, eski disklar bilan moslashuv muammolari yuzaga kelishi mumkin.
Komplekslik:
Hardware RAID o'rnatish va konfiguratsiya qilish dasturiy RAID'ga qaraganda biroz murakkabroq bo'lishi mumkin. Ba'zida maxsus drayverlar yoki BIOS sozlamalari talab qilinadi.
RAID texnologiyasi qayerda qo'llaniladi?
RAID serverlarda, ma'lumot omborlarida, va yuqori ishonchlilik talab qilinadigan joylarda keng qo'llaniladi. RAID texnologiyasi ma'lumotlarni himoya qilish va tezlikni oshirish orqali turli sohalarda, masalan, IT infratuzilmalari, moliyaviy xizmatlar va bulutli saqlash tizimlarida qo'llaniladi.
Agar RAID konfiguratsiyasi bo'yicha batafsil ma'lumot yoki misollar kerak bo'lsa, shu haqida so'rashingiz mumkin!
